Limburg

Op naar nieuwe politiek

Dat het CDA de ‘winnaar’ is geworden van de Provinciale Statenverkiezingen in Limburg zegt meer over de verliezers dan over de winnaar zelf. Het CDA heeft zich hier – net als in de rest van Nederland overigens – maar weinig verbeterd. Met zo’n 2.200 stemmen op 89.400 in totaal. De SP en D66 daarentegen kregen 6.900 en 13.200 stemmen meer dan vier jaar geleden, terwijl de lokale partijen 8.400 stemmen bijschreven.

De verliezers – vooral PvdA, VVD, maar ook de PVV – verloren meer dan de winnaars wonnen, met als gevolg dat die verloren stemmen over meer partijen worden verdeeld. Deze versplintering maakt de coalitievorming ingewikkelder en vergroot de kans op politieke instabiliteit de komende jaren. De verbrokkeling is echter onderdeel van een al jaren durende politieke omwenteling.

Sinds de Paarse kabinetten onder leiding van de PvdA heeft die partij het zwaar te verduren gekregen. Net als in de rest van Europa is ook hier de arbeiderspartij van weleer vervreemd geraakt van zijn electoraat. Dat electoraat heeft het gevoel zichzelf te verliezen in de snel groter wordende wereld en zoekt zijn heil nu aan de randen van het politieke spectrum.

Tegelijkertijd met die afsplitsingen op links en rechts is het midden zelf ook rechtser geworden. De VVD heeft het handig gespeeld door onder Rutte de harde liberale kantjes er wat af te halen. Voor de kiezer die de PvdA eerst wel nog trouw bleef, is daarmee de VVD nu ook een optie. De PvdA zit daardoor steeds weer in de hoek waar de klappen vallen: aangevreten door de SP en uitgehold door centrumrechts.

Het electoraal valt nu uiteen in grofweg drie groepen. De eerder neutrale dan wel wereldse kiezer vindt juist in het midden bij het CDA, de VVD en D66 het pragmatisme waarmee de liberale samenleving van de jaren tachtig en negentig wordt aangepast aan de omstandigheden van nu. Verdergaande globalisering vraagt economische discipline en bereidheid de eigen identiteit opnieuw te definiëren.

De SP en PVV nemen dat deel van het electoraat over dat niets meer van die globalisering moet weten. De SP is er voor de economisch behoudende kiezer die een grotere rol voor de overheid ziet. De PVV richt zich overwegend op het culturele aspect. Het behoud van de eigen identiteit en buitenhouden wat vreemd is. De partijen in het midden schuiven wel mee, maar doen alleen wat nodig is om mogelijk electorale verlies te beperken.

Wanneer we nu willen dat het openbare bestuur een afspiegeling is van de samenleving, dan zullen partijen als de PVV of SP mee moeten besturen. Het zou raar zijn als de op één en twee na grootste partijen in Limburg straks buiten de coalitie gehouden worden. Zij zijn wat de PvdA had moeten zijn om zijn electoraat te kunnen vasthouden en als zodanig dan ook een volwaardige vervanging voor die partij.

Het CDA zou beter zijn zegeningen tellen. Het heeft de verkiezingen niet gewonnen, maar juist niet verloren. Sterker nog, de stemmen die de VVD en PvdA kwijtraken zouden vroeger wel bij het CDA terecht zijn gekomen. Wanneer de partij nu kiest voor wat ooit was in plaats van de nieuwe politieke werkelijkheid te omarmen, dan valt er over vier jaar waarschijnlijk nog minder te vieren.