Maastricht Aachen Airport

Blind vliegen op een langere baan

Als de provincie Limburg zich als ‘ondernemer, partner en financier’ van Maastricht Aachen Airport (MAA) opwerpt, wie houdt dan nog het publieke belang in de gaten? Het is een vraag die de omwonenden van het vliegveld en de omliggende gemeenten zich ook zijn gaan stellen, nu blijkt dat een baanverlenging een noodzakelijke voorwaarde is om wat te maken van die tientallen miljoenen subsidie die de provincie in de luchthaven steekt.

In de vervoerscijfers is nog niets terug te zien van de €42,9 miljoen die inmiddels al door de provincie zijn besteed. Wat we wel weten is dat in 2024 uit de in totaal voor 2013-2024 voorziene steun van €74,7 miljoen een groei van 200% moet komen van het vrachtvolume (nu: 80.000 ton) en het aantal passagiers (nu: 225.000). Een doel dat overigens zelfs in een voor de provincie Limburg uitgevoerde marktverkenning is aangemerkt als ‘ambitieus’.

Aftroeven

Diezelfde verkenning rekent ook voor dat de groei in de voor MAA relevante vrachtniches – bederfelijke waren, hightech elektronica – zo’n 0,75% per jaar zou gaan bedragen over de periode 2013-2018. Rekenen we dat percentage om voor de periode 2017-2024 dan zou de markt in totaal met zo’n 5% moeten kunnen groeien. Het valt echter te bezien of de huidige hoogconjunctuur zo ver draagt en zelfs dan is het nog maar de vraag of MAA concurrerende luchthavens zo kan aftroeven dat het vliegveld uit die 5% 200% groei voor zichzelf kan halen.

Die luchthavens zitten immers ook niet stil. Zo ontwikkelt buurvliegveld Luik in rap tempo extra vrachtcapaciteit om in te spelen op de krapte op Schiphol. En vorige week wist AirBridgeCargo zelfs nog landingsrechten met KLM te ruilen om maar op Schiphol te kunnen blijven vliegen. Het eerdere vertrek van grote klant Cargolux naar Schiphol en het komen en gaan van Ethiopian Airlines bewezen al dat Brussel en Amsterdam – met Luik als tijdelijke overloop – populair blijven.

Weinig grip

Vanuit het oogpunt van MAA’s exploitant TCGI valt er echter veel te winnen en weinig te verliezen. De provincie zorgt voor vergunningen, financiert de infrastructuur en betaalt voor alle niet-economische diensten als brandweer, beveiliging en luchtverkeersleiding. De exploitant betaalt huur en loonkosten, die bij verliezen middels ontslagen schaalbaar zijn. De exploitant kan bovendien in 2026 weer van de concessie af. Via een faillissement zelfs eerder.

Het risico ligt dus bij de provincie. In de periodieke MAA-voortgangsrapportage wordt aandacht besteed aan het risico van tegenvallende vervoersontwikkelingen en het afhaken van de exploitant. De erbij vermelde maatregelen tonen echter vooral hoe weinig grip de provincie op de zaak heeft. Zo is het plan om bij tegenslag te ‘overleggen’ met de (dan al niet-presterende of failliete) exploitant, zal de (verder in de luchtvaart onervaren) provincie MAA helpen om aan acquisitie te doen en blijft de provincie hopen dat het Rijk van MAA de vracht-overloopluchthaven van Schiphol maakt.

‘Winst’

En als de provincie ondernemer is, dan is de Limburgse belastingbetaler investeerder. Toen Provinciale Staten gevraagd werden de luchthaven over te nemen en te subsidiëren was sprake van een verdeelsleutel tussen de exploitant en provincie voor ‘winsten’ gemaakt bovenop de afgekochte verliezen. Onduidelijk is hoeveel van die winst zal terugvloeien naar de provincie. Mede gelet op de al toegezegde steun van €3 miljoen per jaar voor ná 2024 is delen in de ‘winst’ het minste wat de belastingbetaler kan verwachten.

Hoezeer dit van belang is, bewijst de aankondiging van vakantievlieger Corendon. Die maatschappij wil komende zomer vluchten vanaf MAA gaan uitvoeren om de Belgische markt te bedienen. Te verwachten is dat ze daarbij minstens één ‘exclusieve bestemming’ aan het aanbod zal toevoegen, zodat de provincie Corendon voor twee jaar mag subsidiëren. Zo koopt de provincie dan de extra passagiers waarmee ze invulling geeft aan haar eigen groeiprognoses, terwijl de baten voor Corendon en de Belgische reiziger zijn.

Limburgse bril

Juist doordat MAA zo weinig nut voor Limburg heeft, zullen de opbrengsten steeds weer uit de provincie weglekken en de belastingbetaler als donateur moeten bijspringen. Dat besef lijkt bij de provincie te missen, net als kennis van de luchtvaart en dus bestuurlijke controle. Alleen als je met een Limburgse bril naar de internationale luchtvaart kijkt, passen immers twee vrachtvliegvelden naast elkaar en is 100 miljoen euro steun in 20 jaar en 200% groei in 7 jaar realistisch. Die baanverlenging gaat dan ook vooral nodig zijn om de consequenties van dat gebrek aan inzicht voorlopig nog maar even uit te kunnen stellen.