Maastricht Aachen Airport

Vliegen met een steen om de nek

Maanden was de provincie Limburg weer met Maastricht Aachen Airport (MAA) bezig. Het regionale vliegveld is toe aan de renovatie van de start- en landingsbaan en dat deed de discussie over de zin van het vliegveld weer opleven.

In 2014 hadden de Gedeputeerde Staten (het dagelijkse bestuur) van de provincie MAA met vele miljoenen een betere toekomst proberen te geven. Deze keer was het aan Provinciale Staten (het provinciale parlement) om zelf de richting te kiezen.

Er lag een 130 pagina’s tellend Statenvoorstel van Gedeputeerde Staten op tafel, met daarin uitgewerkt vier scenario’s voor de toekomst van het vliegveld. Van een vliegveld dat moet groeien aan de ene kant tot de sluiting ervan aan de andere. Ook hadden Gedeputeerde Staten niet bespaard op een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) en een enquête onder het Limburgse publiek.

Vaag

Maar, zoals Provinciale Staten zelf al aangaven, de materie bleek te complex. Ze schoven afgelopen week dan ook met een amendement van twee pagina’s het hele Statenvoorstel en de MKBA terzijde en besloten op basis van het ‘vitale belang voor de infrastructuur’ en het ‘draagvlak onder Limburgers’ om €46,1 miljoen voor MAA te reserveren. Daarbij kregen Gedeputeerde Staten de opdracht mee om die investering alsnog met een business case te rechtvaardigen, een aantal deels tegenstrijdige en onhaalbare voorwaarden daarbij in acht nemende.

Dat ‘vliegveld Beek’ commercieel gezien geen bestaansrecht heeft, is Limburg inmiddels wel duidelijk. Maar wat het publiek nut van het vliegveld zou zijn blijft vaag. Met zes andere luchthavens binnen een dik uur rijden zijn er zat andere vliegvelden in de omgeving. En de vracht die er wordt overgeslagen is vrijwel in zijn geheel onderweg naar bestemmingen buiten de provincie. Bovendien ligt in het naburige Luik een nog groter, ook in vracht gespecialiseerd vliegveld.

Piramide

De markt waarin het vliegveld opereert wordt elke keer buiten de beraadslagingen gehouden. Logisch: want zolang er belastinggeld is, hoeven er ook geen ingewikkelde besluiten genomen te worden. En de zoektocht naar een nieuwe exploitant biedt hoop, de hoop dat het, na het faillissement van de eerste en het weggelopen van de tweede, met Schiphol Groep nu scheepsrecht zal zijn.

MAA is als een omgekeerde piramide, met een klein, voor Limburg nuttig vliegdeel beneden, waar bovenop allerlei activiteiten worden gestapeld om het vliegveld bestaansrecht te geven. Met de subsidie worden zo werkgelegenheid en winsten voor de exploitant en toeleveranciers in het bovenste deel afgekocht, met als bijvangst publieke dienstverlening in de vorm van vakantievluchten beneden.

Pervers

Het vliegveld slokt zo mensen en belastinggeld op die in andere, voor Limburg nuttigere sectoren meer waarde zouden toevoegen. De komst van Schiphol zal dat alleen maar erger maken, aangezien de regionale luchtvaartmarkt niet zal veranderen. Dus, mocht het bedrijf bijvoorbeeld het vastgoed rond het vliegveld weten te ontwikkelen, dan is dat vooral goed voor Schiphol. Voor Limburg betekent het hoogstens nog meer banen in een onnuttige sector.

Aangezien Schiphol niet voornemens is de kosten voor de infrastructuur en bijbehorende diensten op zich te nemen, ontstaat daarbij ook nog eens de perverse situatie waarin middelen van het Rijk via de provincie als subsidie in het vliegveld terecht komen, die het Rijk via zijn deelneming in de Schiphol Groep in de vorm van exploitatiewinst weer terug kan halen.

Achterstand

Verder stelt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat dat investeringen in infrastructuur vooraf dienen te worden gegaan door een MKBA. Inmiddels liggen er twee van zulke analyses op tafel, één in opdracht van de provincie, de ander in opdracht van omwonenden. Ze concluderen dat een kleiner of gesloten MAA beter is voor de regionale economie.

Limburg is dus hóógstens gebaat bij het kleine vliegveld dat het in handen van het Rijk ooit was. Door maar de verantwoordelijkheid bij de provincie te blijven leggen, is het wachten op de dag dat die het vliegveld niet meer kan opbrengen. Dan kiept de piramide om en verdwijnt plots de met subsidie in stand gehouden werkgelegenheid. Maar voordat het zover is, laten we Limburg zich met dat veel te grote vliegveld eerst zelf verder op achterstand zetten.

In een eerdere versie van dit artikel stond dat er zes vliegvelden binnen een uur rijden van MAA zouden liggen. Na nameten moet dat een “dik uur” zijn. Er liggen overigens zeven vliegvelden rondom Limburg. Alle zes grote steden in de provincie hebben daardoor naast MAA minimaal één vliegveld binnen 45 minuten, twee binnen 60 minuten en vier binnen 75 minuten rijden.